Bert Blogt Bach

Deze bekende koraalbeweking is getoonzet op een tekst van Erhart Hegenwalt, die deze dichtte in 1524, geënt op de boetepsalm bij uitstek: Psalm 51. Erbarm' Dich mein o Herre Gott! nach Deiner groß'n Barmherzigkeit, wasch' ab mach' rein mein' Missethat, ich kenn' mein' Sünd' und ist mir leid; allein ich Dir gesündigt hab', das ist wider mich stetiglich; das Bös' vor Dir mag nicht bestahn, Du bleibst gerecht, ob Du urtheilest mich. De melodie van het gebruikte koraal is wellicht van Johan Walter. Zowel Walter als Hegenwalt waren tijdgenoten, en studenten in Wittenberg, en zodoende nauw met Luther verbonden. De melodie is, net als de Geneefse melodie voor Psalm 51, phrygisch; een bij uitstek klagende modus, met name hoorbaar aan het eind van regel 1 en 2, en bij de laatste regel, waar de kleine secunde voor de slotnoot dit extra droevige aan de mineurtoonsoort meegeeft. De bewerking die Bach maakte over dit

De melodie van dit koraal is bekend als het bekendste ‘Bachkoraal’: Op Haupt voll Blut und Wunden uit de Matthäuspassion, waarbij velen er zich er misschien niet eens van bewust zijn dat niet Bach zelf de koraalmelodie heeft geschreven… Voor het eerst verscheen deze melodie van de hand van Hans Leo Hassler in gedrukte vorm in 1601 als een wereldlijk liefdesliedje: “Mein G’müt ist mir verwirret von einer Jungfrau zart” [“Mijn gemoed is in de war van een zoete jongedame”]. Op deze melodie werden al gauw een groot aantal geestelijke teksten gemaakt, en van de melodie zelf zijn ook veel versies. Deze versie kende Bach waarschijnlijk het beste: De tekst voor deze bewerking is van Cyriakus Schneegass uit 1597 en is gebaseerd op Psalm 6. Ach Herr, mich armen Sünder straf nicht in deinem Zorn , dein ernsten Grimm doch linder, sonst ists mit mir verloren. Ach Herr, wollst mir vergeben mein Sünd und gnädlich sein, daß ich mag ewig leben, entfliehn der Höllenpein

Allein zu dir, Herr Jesu Christ, mein Hoffnung steht auf Erden. Ich weiß, daß du mein Tröster bist, kein Trost mag mir sonst werden. Von Anbeginn ist nichts erkorn, auf Erden ward kein Mensch geborn, der mir aus Nöten helfen kann; ich ruf dich an, zu dem ich mein Vertrauen han. De tekst van dit koraal is geschreven door Konrad Hubert in 1540, de melodie is van anonieme hand en komt voor het eerst in 1541 voor. Een koraal dat staat in de Lutherse traditie. Van de melodie zijn verschillende versies, de versie die Bach gebruikte is deze: De bewerking die Bach maakte is te typeren als een bicinium met een extra derde stem, waarbij er sprake is van een baslijn die motieven initieert, een altstem die die motieven imiteert en een sopraan die in langzamere notenwaarden de koraalmelodie laat horen. Opvallend is ononderbroken beweging, die goed past in de ontwikkeling in deze periode: Bach zal in veel van zijn werken gaan tenderen naar een vloeiend stemmenweefse