Fantasia in c BWV 1121 – Track 34

Een van de meest opmerkelijke vroege werken is deze Fantasia. Opmerkelijk, omdat een werk met dit uitgesproken melancholieke karakter niet lijkt te passen in het beeld dat velen van Bach hebben als een liefhebber van de ‘strenge vorm’. Een strenge vorm heeft dit werk allerminst, het is zelfs ondoenlijk een duidelijk thema aan te wijzen. Wel ontwikkelt zich vanuit een aantal motieven toch een logisch muzikaal verhaal.

Zeker zocht Bach in deze scheppingsperiode enerzijds naar organische samenhang vanuit kleine motieven (zoals we zagen in de voorgaande Tracks), anderzijds blijft de hang naar melancholie en soms schrijnende expressie naar boven borrelen in werken als de vroegere Ach Gott vom Himmel sieh darein BWV 741, Track 12 en deze Fantasia. Ook zonder strak compositorisch plan blijkt Bach meer en meer in staat een logische muzikale stroom te creëren vol uitdrukking en verrassende wendingen; in onze oren klinkt dit werk hier en daar als romantiek!

Het werk kent twee delen, een eerste vrij deel in een driedelige maatsoort met een lieflijk karakter, afgesloten met een spanningsvolle Trugschluss; dit gaat over in een bijzonder ingetogen tweede deel in vierdelige maatsoort vol spannende voorhoudingen. Een soortgelijk tweede deel paste Bach eerder zo toe in de Fuga in C BWV 946, Track 2, en de Fantasia BWV 563, Track 34.

De registraties zijn zeer ingetogen: slechts fluiten 8’ met Tremulant zijn te horen! Aanvankelijk de Holfluit 8’ met de regelbare, rustige Tremulant van het Bovenwerk, later de Gedekt 8’ met de snellere Tremulant van het Borstwerk, in het Pedaal een Subbas 16’, gekoppeld aan het manuaal.