Machs mit mir, Gott, nach deiner Güt BWV 957 - Track 18




1.  Mach's mit mir, Gott, nach deiner Güt,
hilf mir in meinem Leiden;
ruf ich dich an, versag mir's nicht:
wenn sich mein Seel will scheiden,
so nimm sie, Herr, in deine Händ;
ist alles gut, wenn gut das End.

5. Was wollt ich denn lang traurig sein,
weil ich so wohl bestehe,
bekleid't mit Christi Unschuld rein
wie eine Braut hergehe?
Gehab dich wohl, du schnöde Welt,
bei Gott zu leben mir gefällt.

Weer een koraal, de derde van vier in deze periode, over het verscheiden en, in vers 3,  de moeite van het leven. De auteur van tekst én melodie – een zogenaamd éénmanslied dus – is Johann Herrman Schein (begin 17de eeuw).  Schein schreef de melodie in deze vorm, inclusief zetting:




Ook hier zien we weer dat de melodie in de loop der jaren ritmisch versimpeld en melodisch veranderd werd. Bach gebruikt deze versie:






We beluisteren in dit koraal een fugatisch opgezet voorspel voordat het koraal zelf in een eenvoudige zetting klinkt. Een voorbeeld hoe Bach preludeerde en de gemeentezang begeleidde? Het ‘hoge’ BWV nummer suggereert een klavecimbelwerk, en daar ging het aanvankelijk voor door (zonder het koraal); later werd een vroegere bron van het werk gevonden, waar het koraal bijgevoegd is. Dat maakt het fugathema meteen ‘verklaarbaar’: de eerste drie noten van de koraalmelodie zijn er in herkenbaar, zij het voorafgegaan door een toonladder en omspeeld door gebroken drieklanken. Interessant is wel dat Bach hier in een koraalvoorspel een veel concertanter genre introduceert: geen spoor meer van voorimitatie of een (mini-)partita.

De tekst werkt duidelijk naar een troostvol einde (vers 5, zie hierboven) met bruidssymboliek. De speelsheid van dit werk, met korte echo’s en met een doorlopende stroom 16den noten, lijkt het welgevallige leven met God te willen benadrukken.

In de registraties klinken drie manualen met lichte registers in afwisseling: Bovenwerk 8’, 4’ en 1’ Fluiten, echo’s op het Borstwerk met 8’ en 1’, later het Rugwerk met 8’ en 1 1/3’ fluiten, het koraal zelf lieflijk met fluiten 8’ en 4’.


Reacties

Een reactie posten

Populaire posts van deze blog

Wie schön leuchtet der Morgenstern, BWV 764 (fragment) – Track 31

Afbeelding
Voor informatie over de oorsprong van de koraalmelodie en -tekst verwijs ik naar Track 30. Dit korte fragment is een belangrijk punt in het vroege werk van Bach, om een aantal redenen. Ten eerste is het in autograaf overgeleverd, zodat we zeker zijn van Bach’s auteurschap. Ten tweede slaat Bach duidelijk op een aantal compositorische punten een nieuwe weg in. Vooral in vergelijking met Track 30 (de fantasie over hetzelfde koraal) valt dat op. Waarin onderscheidt dit koraal zich? Overduidelijk is dat Bach werkt vanuit een kort motief, waar het werk mee opent: Dit motief is direct ontleend aan de koraalmelodie, en is ritmisch de ‘figura corta’ (Track 1!). Het motief wordt ingezet in de tenor, en meteen geïmiteerd in bas en altstem; daarna zet in de sopraan in lange noten de koraalmelodie in. Duidelijk zichtbaar is dat het openingsmotief zeer consequent het stemmenweefsel bepaalt: voordien in geen andere bewerking zo te vinden. Ook nieuw is dat het pedaal een integrale r
Meer lezen

Wie nach einer Wasserquelle BWV 1119, Track 5

Afbeelding
De laatste van de drie koralen van rond 1699 in de rubriek Leven en Dood is een trio: streng driestemmig uitgewerkt, met voorimitatie van de koraalregel. De melodie is een alternatieve versie van het Freu dich sehr o liebe Seele , oftewel Psalm 42 uit het Geneefs Psalter; het is overigens niet geheel duidelijk of de twee melodieen verwant zijn. De achtergrond van de verschillende versies is hier te lezen: http://www.bach-cantatas.com/CM/Freu-dich-sehr.htm De tekst van de hand van Ambrosius Lobwasser (16de eeuw) is op Psalm 42 gebaseerd: http://www.liederindex.de/lieder/details?4428 Hoewel deze bewerking wel later wordt gedateerd, zijn er toch belangrijke aanwijzingen dat het hoort bij Bach’s eerste scheppingsperiode. Opvallend is de vanzelfsprekendheid waarmee de verschillende stemmen langs elkaar stromen. Weer is de figura corta de ritmische ‘motor’. Een trio is zo wel een zeer geschikte vorm om het water uit de bron uit te beelden! Het vinden van een du
Meer lezen

Erbarm' dich mein, o Herre Gott, BWV 721 - Track 44

Afbeelding
Deze bekende koraalbeweking is getoonzet op een tekst van Erhart Hegenwalt, die deze dichtte in 1524, geënt op de boetepsalm bij uitstek: Psalm 51. Erbarm' Dich mein o Herre Gott! nach Deiner groß'n Barmherzigkeit, wasch' ab mach' rein mein' Missethat, ich kenn' mein' Sünd' und ist mir leid; allein ich Dir gesündigt hab', das ist wider mich stetiglich; das Bös' vor Dir mag nicht bestahn, Du bleibst gerecht, ob Du urtheilest mich. De melodie van het gebruikte koraal is wellicht van Johan Walter. Zowel Walter als Hegenwalt waren tijdgenoten, en studenten in Wittenberg, en zodoende nauw met Luther verbonden. De melodie is, net als de Geneefse melodie voor Psalm 51, phrygisch; een bij uitstek klagende modus, met name hoorbaar aan het eind van regel 1 en 2, en bij de laatste regel, waar de kleine secunde voor de slotnoot dit extra droevige aan de mineurtoonsoort meegeeft. De bewerking die Bach maakte over dit
Meer lezen